COVID-19’u Daha Ölümcül Bir Hale Getirebilen Sitokin Fırtınası Nedir?
COVID-19 ve influenza -grip- gibi hastalıklar, sitokin fırtınası adı verilen vücudun bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyonu nedeniyle ölümcül olabilir.
Sitokinler, vücudun enfeksiyona karşı tepkisini koordine ettikleri ve iltihaplanmayı tetikledikleri bağışıklık sistemi dahil olmak üzere vücutta birçok farklı hücre tarafından salınan küçük proteinlerdir. “Sitokin” adı Yunanca hücre (sito) ve hareket (kinos) sözcüklerinden türetilmiştir.
Bazen vücudun enfeksiyona yanıtı aşırı reaksiyona girebilir. Örneğin, SARS-CoV-2 –COVID-19 pandemisinin arkasındaki virüs- akciğerlere girdiğinde, virüse saldırmak için bölgeye bağışıklık hücrelerini çekerek lokalize inflamasyonla sonuçlanan bir bağışıklık tepkisini tetikler. Ancak bazı hastalarda aşırı veya kontrolsüz seviyelerde sitokin salınır. Hemen ardından daha sonra daha fazla bağışıklık hücresi aktive olur ve bu da hiperinflamasyon ile sonuçlanır. Bu da hastaya ciddi zarar verebilir ve hatta öldürebilir.
Sitokin fırtınaları sadece Covid-19 ve grip değil. SARS ve MERS gibi koronavirüslerin neden olduğu diğer solunum yolu hastalıklarının da yaygın bir komplikasyonudur. Ayrıca çoklu skleroz ve pankreatit gibi bulaşıcı olmayan hastalıklarla da ilişkilidir.
Bu olay, yüksek ölüm oranının kontrol dışı bir sitokin tepkisine bağlandığı 2005 yılında “kuş gribi” olarak da bilinen kuş H5N1 influenza virüsünün 2005 salgını sonrasında daha yaygın olarak bilinir.
Sitokin fırtınaları, bazı insanların neden koronavirüslere şiddetli reaksiyon gösterdiklerini açıklarken, diğerleri sadece hafif semptomlar yaşar. Ayrıca, bağışıklık sistemleri daha az geliştiğinden ve daha düşük seviyelerde iltihaplanma sitokinleri ürettiklerinden, gençlerin daha az etkilenmesinin nedeni de olabilir.
Ancak bu teori henüz kanıtlanmadı. 2006 yılında, altı sağlıklı genç erkek, yeni bir tür ilacın klinik öncesi denemesi sırasında kontrol dışı bağışıklık tepkisinin bir sonucu olarak çoklu organ yetmezliği ile yoğun bakımda kaldı. Bu reaksiyon ilacın bir dozunu aldıktan sadece 90 dakika sonra gerçekleşti.
